Brian Elstak

De Zaanstreek is rijk aan culturele makers. Via de reeks smaakmakers in de schijnwerpers delen we hun verhalen. Wat drijft deze makers? En welke plekken in Zaanstad zijn belangrijk geweest in hun ontwikkeling?

We trappen af met Brian Elstak (1980, Zaandam). Brian is beeldend kunstenaar, illustrator, kinderboekenschrijver, docent op de Gerrit Rietveld Academie, onderdeel van kunstcollectief LFMC en daarnaast verbinder van verschillende creatievelingen. Zijn werk bestaat uit graphic novels, schilderijen, illustraties, videoclips, albumcovers, murals en installaties. Een bijzondere maker, met zijn roots in de hip-hopscene en een gigantisch netwerk.

De laatste jaren werkte Brian aan verschillende prijswinnende kinderboeken, waaronder ‘TORI’ en ‘Lennox en de gouden sikkel’. Deze boeken ontvingen beiden zilveren penselen voor het beeldende en illustratieve werk. Zijn kinderen (ook Zaankanters) waren de inspiratie voor de personages in zijn trilogie (TORI, TROBI en LOBI). Dit maakt de boeken extra persoonlijk en zorgt voor herkenbaarheid bij veel andere kinderen uit Zaanstad en daarbuiten.

Wethouder Cultuur Wessel Breunesse is benieuwd naar Brian’s kijk op de Zaanse cultuur. Zij treffen elkaar op de Dam en al wandelend, langs de plekken die een meerwaarde hebben voor Brian, voeren zij een gesprek.

Goeie ouwe tijd

‘’Wat nu een hotel boven de Mail Company is, was vroeger de Flamingo. Een kleine arcadehal vol videogame-kasten. Hier kwamen we met z’n allen samen. Er werd muziek gedraaid en er waren veel ‘good vibes’, vertelt Brian. ‘’Er was in die tijd (de jaren ’90 en begin ‘00) veel te doen voor ons. Mijn vriendengroep was een cultureel diverse kliek Zaanse jongeren. Met gedeelde interesses en passie voor o.a. basketbal, hiphopmuziek, films, comics, tekenfilms, uitgaan etc. We konden de hele avond samen hangen en dan als afsluiter een broodje shoarma halen bij Derman. Maar nu, als ik om me heen kijk, lijkt het wel alsof er weinig plekken zijn waar de jeugd uit kan gaan in Zaanstad."

Wessel bekent: ‘’Ik woon zelf 10 jaar in de Zaanstreek en hoor mensen in mijn omgeving vol passie praten over de ontmoetingsplekken van vroeger. Jij vertelt er nu ook met veel liefde over. Ik heb die plekken zelf niet gekend. Er was toen blijkbaar zoveel te doen en er waren leuke plekken om naartoe te gaan. Erg jammer om te horen dat het allemaal verdwenen is.’’

‘’Ik vind het vooral erg jammer dat De Kade er niet meer is’’, vervolgt Brian terwijl ze op de plek staan waar het poppodium vroeger was. ‘’Dit was een plek waar je geweest moest zijn. Waar we ook veelvuldig te vinden waren. Het was een poppodium waar de beste acts van het land kwamen optreden en waar je kon dansen tot je erbij neerviel. De Kade was niet alleen een hotspot in de regio, maar het was ook landelijk bekend onder artiesten. Acts die met hun tournee langs plekken als Patronaat (Haarlem), Paradiso/de Melkweg (Amsterdam), Tivoli (Utrecht) of Simplon (Groningen) gingen, kwamen ook graag naar Zaantje om het podium van De Kade te rampeneren.’’

Het belang van poppodia

“Ik ben opgegroeid in Zaanstad en heb daar veel mooie ervaringen opgedaan. Het heeft me onder andere gevormd tot de persoon en kunstenaar die ik nu ben. Terugkijkend komt dat vooral door het collectieve samenzijn met maten en gelijkgestemden hier. Helaas is veel van wat er toen was helemaal verdwenen. Dat is jammer voor de jonge generatie Zaankanters die nu diezelfde kansen moeten missen. Hoewel ik zelf volledig buiten die doelgroep val, vind ik het belangrijk om te pleiten voor het belang van een rijk uitgaansleven voor jonge mensen. Ik wil dit ook voor mijn eigen kinderen, zodat zij de kans krijgen om te groeien met stadsgenoten en zich te ontwikkelen in een omgeving waar creativiteit en kunst worden gekoesterd. Mijn eigen kunstenaarschap is mede gevormd door de ervaringen en ingrediënten die ik heb opgedaan in Zaanstad. Het verdwijnen van bijvoorbeeld De Kade, waar we vroeger naar Extince en rapformatie Opgezwolle konden gaan kijken, is een groot verlies. Poppodia zijn zo belangrijk, niet alleen voor jonge mensen, maar voor de hele gemeenschap”, vertelt Brian zichtbaar teleurgesteld.

Daar heeft Wessel gelukkig een opbeurend antwoord op: ‘’Dat klinkt als muziek in mijn oren: weer een poppodium in de stad. En niet zomaar eentje, maar eentje die de legendarische verhalen van De Kade weer tot leven brengt. Want ik ben het met je eens, dat die functie op dit moment wel een beetje mist in Zaanstad. Het is alleen niet echt veilig om kinderen 's avonds naar een afgelegen industrieterrein te sturen voor een avondje uit. Daar moeten we verandering in brengen en gelukkig zijn we daar druk mee bezig. We willen het poppodium terugbrengen naar een centrale plek in de stad, zodat het voor iedereen toegankelijk is en we kunnen genieten van de nieuwste muziekacts en liveoptredens. En laten we eerlijk zijn, het is niet alleen leuk voor de jongere generatie. Ook wij, de volwassenen, kunnen wel een avondje uit gebruiken. We hebben daarom ook begin dit jaar een bus tour gemaakt langs verschillende steden om te kijken hoe zij het daar aanpakken met de poppodia. Op die manier hebben we naar ervaringen geluisterd en inspiratie opgedaan om te kijken wat er past bij Zaanstad. Hierbij houden we rekening met de behoefte van de inwoners. Dat betekent niet dat er volgende week al een poppodium staat, maar weet wel dat we ermee bezig zijn.’’

Brian grapt: ‘’Zet er dan maar wat vaart achter, want de tijd gaat heel snel en voor je het weet is je termijn alweer voorbij Wessel.’’

Verrijken door te verbinden

Wessel is benieuwd naar de achtergrond van Brian en hoe hij zoveel creatievelingen heeft kunnen verbinden. ‘’Ik ben hier geboren en getogen. Eén van mijn eerste bijbaantjes was bij Minerva bioscoop, ’t Saentje. Qua school zat ik op de Havo (Sint Michael College). Het is een full circle moment om te zien dat een van mijn kinderen nu op dezelfde school zit en er daar nog steeds leraren zijn uit mijn tijd’’, vertelt Brian. ‘’Als kind was ik altijd al actief en sportief. Maar ik was ook een echte tekenfilm- en stripboekenfanaat. Van mijn vrienden was ik eigenlijk de enige die niet rapte of beats produceerde. Dus terwijl de andere Saen-Boogie Boys bezig waren met het maken van muziek (The Coalition), tekende ik de flyers voor hun optredens. Zo rolde ik langzaam het culturele veld in en vond ik uiteindelijk mijn weg naar het theater (Made in da Shade / MC Theater) in Amsterdam, waar ik aan de slag ging. ’’

Wessel vraagt: “Hoe kunnen we de Zaanse creatieve gemeenschap vergroten?” Brian: ‘’Niet iedereen heeft goed door hoeveel talentvolle mensen hier vandaan komen, nog rondlopen én vaak nog gewoon in de regio wonen. Mensen als Chanelva Rier (zendermanager bij FunX), Edward van Gils (internationaal bekende straatvoetballer), Jonna Fraser (rapper/muzikant), Mounir Raji (internationaal bekende fotograaf), Tabitha (singer songwriter), Boy “Presto” Eshuijs (beatmaker/producer), Reinier Fosch (rapper/ stadsdichter van Zaanstad), Ella John (rapper/muzikant), Kwame Kwanzaa (illustrator) etc. Zoveel legends. Dit is slechts een klein groepje dat nu bij me opkomt. Soms leven we allemaal een beetje in ons eigen kringetje. Het kan gebeuren dat we ons alleen richten op onze eigen interesses, vrienden en bekenden, en niet altijd ‘the bigger picture’ zien. Er blijven teveel kansen liggen. Teveel samenwerkingen die nooit zijn ontstaan. We hebben meer bruggenbouwers nodig, die talentvolle makers aan elkaar koppelen. Artists in residence. Exposities, evenementen, voorstellingen, albums, boeken, magazines, podcasts etc. Ik mis dat hier, maar kan het wel volop buiten Zaanstad voor elkaar boksen. Dat vind ik jammer, omdat het hier ook zou moeten gebeuren. Er komt altijd veel moois van.’’

‘’Als gemeente hebben wij een bijzondere kracht: wij kennen ontzettend veel mensen en blijven altijd nieuwe mensen ontmoeten”, antwoordt Wessel. ‘’En dat is precies wat we willen inzetten om verbindingen te leggen tussen mensen in Zaanstad. Maar het is ook belangrijk dat onze eigen inwoners zelf het heft in handen nemen en samen optrekken. We hebben de afgelopen tijd wat veranderingen gezien, met mensen die weggaan en nieuwe mensen die bijvoorbeeld uit Amsterdam komen en hun plekje hier vinden. Maar soms is het nog wat zoeken naar de juiste klik tussen mensen en netwerken. Daarom willen we ons als gemeente graag inzetten om bruggen te bouwen tussen ondernemers, artiesten en bijvoorbeeld het Zaantheater. Wie weet wat voor interessante projecten er uit voort kunnen komen. En laten we vooral niet vergeten dat er in de Hellema ook van alles gaande is. Dat is weer een heel nieuw netwerk dat nog ontdekt moet worden en waar nog veel potentie in zit.’’

Platform voor potentie

‘’Zaanstad kent zoveel mensen. Er is zoveel potentie, alleen is er niet echt een platform. Dit initiatief, dit gesprek is al een stap”, vult Brian aan. “Ik denk dat we jonge mensen moeten blijven voeden met cultuur en kunst. Er moeten plekken komen in de stad waar ze elkaar kunnen ontmoeten en inspireren. Wie weet wat ze dan later worden Ik zelf ben daar een product van!’’

Meer weten over Brian Elstak of zijn werk kopen?

Bekijk zijn website: https://www.brianelstak.com/

Je kunt de boeken van Brian ook lenen bij de Bieb.

Meer informatie? https://debieb.nl/